خاستگاه چای در چین

منشأ و کشف اولیه چای را به  دلیل پیشینه طولانی آن (بیش از 5000 سال) را فقط می توان در داستان سرایی ها، افسانه ها و اسطوره ها جستجو کرد. بر اساس کهن‌ترین افسانه، شن نونگ امپراتورو گیاه شناس چینی، این نوشیدنی را برای اولین بار زمانی کشف کرد که برگ‌های درخت چای به طور اتفاقی در دیگ آب جوش او افتاد. پس از این اتفاق شگفت‌انگیز، چای به تدریج به‌عنوان نوش داروی گوارشی در میان مردم چین معروف شد، و عمده فروشی چای خارجی در بقیه کشورها راواج یافت. بعدها در زمان سلسله هان (220-206 پس از میلاد)، نوشیدن چای به یک مراسم رسمی تبدیل شد.

با افزایش محبوبیت چای، روش های دم کردن و تجهیزات  سرو چای مثل سینی های لاکی و فنجان های چینی نیز ارتقا یافت. در پایان قرن سوم بود که چای به عنوان نوشیدنی ملی چین شناخته شد و در طول هزاره اول میلادی چایخانه ها به کانون زندگی اجتماعی چین تبدیل شد؛ جایی که خانواده ها و دوستان برای گفتگوهای روزمره دورهم جمع می شدند و توسط شعبده بازان، شاعران و بازیگران و یا با ورق بازی و شطرنج  سرگرم شود.

چای و ذِن

در قرن سوم میلادی راهبان بودایی چای را به ژاپن و تبت بردند، و در اوایل قرن دوازدهم میلادی از آن در طراحی رسوم چای ذِن بودایی، برای کمک به مراقبه استفاده شد.

تجارت چای در اروپا – شرکت هلندی هند شرقی 

عمده فروشی چای خارجی و واردات به اروپا نسبتا با تاخیر انجام شد. با وجود اینکه مارکوپولو در سال 1271 برای اولین بار وارد سواحل چین شده است، اما در سفرنامه  وی به چای اشاره ای نشده است. تا قبل از ورود اولین محموله چای از چین به اروپا، اعراب بر تجارت بین چین و غرب تسلط داشتند. به همین دلیل چای قبل از انگلستان به آمریکای شمالی وارد شد. این انحصار تا سال 1606 زمانی که اولین محموله چای به طورمستقیم توسط هلندی ها از چین وارد اروپا شد ادامه داشت. هلندی ها اولین بندر تجاری خود را در جزیره جاوه تأسیس کردند. 

چای به سرعت در میان طبقات بالای اجتماعی به محبوب رسید، زیرا به واسطه سفر طولانی در پهنه اقیانوس ها و مالیات بالا به ویژه در پرتغال، جایی که کاترین افبراگانزا عاشق آن شد، یک نوشیدنی گران ولوکس به حساب می آمد. به لطف ازدواج او با چارلز دوم سرانجام چای به دربار و اتاق پذیرایی اشراف انگلستان راه یافت.

مسیر طولانی چای: چین به روسیه

مسیر حمل چای از کاشغر (پشت دیوار چین) با عبور از صحرای گَبی تا اُرگا در مغولستان ادامه می یافت. چای در این مسیر توسط کاروان های تجاری با شتر به روسیه حمل می شد. این سفر دشوار گاهی تا 18 ماه به طول می انجامید.

هر چه نوشیدن چای در روسیه رواج بیشتری می یافت، قیمت آن به خاطردشواری های مسیر طولانی تجارت این محصول که باعث عدم توازن عرضه و تقاضا در این کشور شده بود گران تر می شد.  بنابر همین دلایل، بسیاری از تاجران چای تا قبل از افتتاح راه آهن سراسری سیبری در سال 1903 مجبور به ترک تجارت خود شدند.

چای در بریتانیا 

پس از اینکه ملکه کاترین برای اولین بار از چای در انگلستان حمایت کرد، بازرگانان انگلیسی به سرعت شرکتی را با نام شرکت انگلیسی هند شرقی برای رقابت با هلندی ها در زمینه واردات چای راه اندازی کردند. اما قیمت چای با مالیات 118 درصد همچنان گران باقی ماند. به همین دلیل این نوشیدنی فقط در اتاق پذیرایی اشراف و افرادی که متعلق به طبقات بالای اجتماعی بودند یافت می شد. آنها برای سرو چای از لوکس ترین و گرانترین رومیزی ها و ظروف چینی،  و برای نگهداری آن از ظروف نقره مرغوب استفاده می کردند. در اواخر قرن نوزدهم به تدریج مهمانی های چای در انگلستان رواج بیشتری پیدا کرد و همچنین رسم نوشیدن چای بعد از ظهرتوسط داچیس افبدفورد به سنت های این کشور اضافه شد. 

ابتدا در گلاسکو و سپس در لندن، و بعدا در دیگر استان‌ها چایخانه رواج یافتند. این مکان ها محبوبیت بیشتری نزد خانم ها پیدا کرد و آنها با راحتی بیشتری نسبت به سایر مکان های اجتماعی دیگر می توانستند رفت وآمد کنند و دور هم جمع شوند.

تقلب و دزدی دریایی 

به دلیل مالیات بالای چای در انگلستان نسبت به سایر کشورهای اروپایی، برخی از بازرگانان سودجو برگ‌های چای واقعی را با مواد کم ارزش مانند برگ های دیگر گیاهان و گاه با مواد منزجرکننده مثل فضولات گوسفند و موش مخلوط می کردند. با رواج این گونه تقلب ها، دولت اقدام وضع قانونی (smouch) برای جریمه سنگین 10 پوندی به ازای هر پوند از محصول در راستای مبارزه با بازار سیاه چای نمود.

پس از اعلام جنگ از سوی بریتانیا در سال 1839، چین صادرات چای را به این کشور به طور کامل مسدود کرد. قبل از این رخداد، مناطق دیگری برای کشت چای در سراسر هند و سریلانکا کشف شده بود، و همچنین اختراع کشتی سریع حمل چای که تقریبا 3 برابر سریعتر از کشتی های باری معمولی بود،. باعث رقابت شدیدی بین تاجران چای شد. آخرین کشتی سریع حمل چای Cutty Sark نام داشت که در سال 2012 توسط تیمز در گرینویچ به طور کامل بازسازی شد.

مالیات چای و جنگ

وضع مالیات بالای ناعادلانه بر صادرات چای به آمریکا منجر به تحریم کالاهای انگلیسی شد. در 16 دسامبر 1773، سه کشتی متجاوز انگلیسی که حامل چای بودند منجر به شورش، غارت و تخریب ناوگان شرکت چای هند شرقی شدند. 

حزب چای بوستون آتش جنگ استقلال آمریکا را افروخت و پس از آن، آمریکا  پس از حوادثی تاریخی متولد شد؛ و به این ترتیب انگلستان مستعمره اصلی خود را از دست داد.